Columns van Egbert-Jan Sol

 

 

2006 mrt - Brainport Magazine: Hoofdstad Eindhoven.

2007 mrt - Brainport Magazine: high-tech molens.

2008 mrt – Brainport Magazine Don Quichot.

2009 mei – Brainport Magazine Producten met brains.

2009 nov – Brainport Magazine: Maaltijdprinters.

 

2006 mrt - Brainport Magazine: Hoofdstad Eindhoven

 

Vandaag de dag lijkt het wel alsof een paar weken vakantie in Frankrijk of een kort verblijf in eigen land te min is. Als je niet vier weken op vakantie naar de Verenigde Staten, Brazilië of Zuid-Afrika gaat, tel je niet mee. ’Vliegen is toch zo goedkoop’ en ’Je kunt toch beter naar Turkije vliegen dan met de auto naar Spanje rijden’ zijn veelgehoorde argumenten. En inderdaad: zolang de overheid geen forse belasting op kerosine heft, is dat zo. De keerzijde is dat wij als tijdelijke bewoners van de aarde, onze olievoorraden op een onverantwoorde wijze aan het verbranden zijn. Bij het huidige tempo zou er nog dertig, vijftig respectievelijk honderdtwintig jaar voorraad zijn aan olie, gas respectievelijk steenkool.

 

De voorraden vormen echter niet het acute probleem. Het werkelijke probleem is dat deze brandstoffen zijn gebaseerd op koolwaterstoffen (CH4). Door de verbranding met zuurstof (O2) ontstaat er kooldioxide (CO2) en water (H2O). Miljoenen jaren lang maakten planten - onder invloed van zonlicht - van water en CO2 organische bouwstoffen, waaruit later onder de grond koolwaterstoffen zijn gevormd. Deze koolwaterstoffen worden nu in enkele tientallen jaren verbrand, met als gevolg dat er een onvoorstelbare hoeveelheid CO2 ontstaat. Onderzoek in tienduizenden jaren oude ijskaplagen, toont aan dat het CO2 percentage altijd 100 ppm (parts-per-miljoen) is geweest. De laatste eeuw is dit percentage opgelopen tot 250 ppm en het zal in elk geval nog tot 400 ppm stijgen. En hoewel de wetenschap niet weet wanneer er onomkeerbare veranderingen in het klimaat zullen plaatsvinden, wordt veronderstelt dat het helemaal mis gaat als de grens van 550 ppm wordt bereikt.

 

Opwarming van de atmosfeer heeft onder meer de stijging van de zeespiegel tot gevolg. Bij temperatuurstijgingen van vijf tot elf graden (dit is toch veel nauwkeuriger aan te geven EJS nee want verschillende modellen geven verschillende waarde ), zouden de vier grootste steden van Nederland wel eens onder water kunnen verdwijnen. Waardoor Eindhoven dan misschien wel de nieuwe hoofdstad van Nederland wordt. Met een Middellands zeeklimaat en het strand om de hoek. Hebben de stijging van CO2, de door menselijke handelingen veroorzaakte klimaatveranderingen en de rampen zoals onlangs in New Orleans iets met elkaar te maken? Wetenschappers zijn het daar al lang over eens, politici echter niet. De grote massa weet het nog niet, want die koos enkele jaren geleden nog een voormalige Texaanse olieboer tot de president van het machtigste land van de wereld (klopt dit technish wel? EJS George W Bush En. Wat wil je hier eigenlijk mee zeggen? EJS Olie jongen ontkennen uberhaupt het bestaan van het probleem of weigeren Kyoto te implementeren). Als wij nu actie ondernemen kunnen wij de stijging van CO2 misschien nog beheersen. Als we willen voorkomen dat de aarde volledig opbrandt, moet de politiek wereldwijd daartoe wel bereid zijn en nu echte maatregelen nemen. Bijvoorbeeld door een draconische belasting op kerosine en een geleidelijke verhoging van de benzineprijs van het huidige niveau naar bijvoorbeeld zes euro per liter. Pas dan worden CO2-neutrale windenergie, zonne-energie, energie uit kernfusie en biomassa echt interessant. En dat biedt weer kansen voor de ontwikkeling van nieuwe hightech producten.

 

Het is al langer mogelijk om een via elektrische zonnecelpanelen op je dak en een warmwatercollector energie op te wekken. Een kleine windturbine kan desgewenst op winterse dagen bijspringen. Het overschot aan opgewekte elektrische energie kan in een accu worden opgeslagen of omgezet in waterstof (dit snapt de gemiddelde lezer niet; kort verduidelijken svp). Daarmee kan dan later weer elektriciteit worden gemaakt. Met zo’n high-tech huisenergie systeem levert dan alle elektriciteit die nog is  voor het normale dagelijkse gebruik. En als je nog waterstof over houdt, kun je dat in je toekomstige auto met brandstof cel gebruiken. Dat scheelt een dure elektriciteit en later zelfs benzine rekening. Een dergelijk scenario is anno 2005 echter nog een factor vier tot acht te duur. Voor de regio Zuidoost-Nederland is de uitdaging om die factor door industrialisatie terug te brengen richting een tot twee.

 

 

2007 mrt - Brainport Magazine: high-tech molens

Eén innovatie legde vierhonderd jaar geleden de basis voor onze Gouden Eeuw. Een Hollandse timmerman bedacht de krukas om de ronddraaiende beweging van een molen om te zetten in een heen-en-weergaande beweging voor een zaag. Waarschijnlijk moest de arme man veel zagen. Zo kon hij een molen voor het droogleggen van een polder ombouwen tot een zaagmolen. Die innovatie maakte de Hollanders veertig keer productiever in het zagen van hout voor de scheepbouw. In de Zeven Verenigde Provinciën werd in negen maanden een nieuw schip gebouwd – sneller dan door wie dan ook. Toen de Spanjaarden hun havens blokkeerden waren wij in staat om zelf naar Oost-Indië te varen – bij Kaap de Goede Hoop naar het oosten, doorvaren tot je niet meer durft en dan richting het noorden, naar Oost-Indië.

 

Innovatie, lef en ondernemerschap brachten ons de Gouden Eeuw. Totdat 150 jaar later de rijke koop­lui zagen dat Engeland en Frankrijk door de verlichting de innovatie achterstand gingen in halen. Hun geld rendeerde daar beter dan in Holland. In Holland verloor men de spirit om hard verder te gaan met innoveren; de Gouden Eeuw ging als een nachtkaars uit. Nu steken onze ‘pensioen­maatschappijen’ het geld in zwerf kapitaal om het elders beter te laten renderen. De geschiedenis dreigt zich te herhalen. We moeten innovatiever worden, we doen dat, maar het lijkt soms of men het in Nederland niet ziet.

Eeuwen lang investeerde Holland niet in de generaliteitsgebieden van de Zeven Vereningde Provincien. Dat gebied werd te snel door de Spanjaarden terug veroverd. Leiden, Utrecht, Groningen en Amsterdam kregen hun universiteiten 300-400 jaar geleden. Daar investeerde de overheid. Niet in de gebieden die onder het bestuur van de Generaliteit vielen. Steden als Tilburg, Eindhoven, Nijmegen, Enschede en Maastricht kregen zo’n 50 jaar geleden universiteiten.  Sinds de Gouden eeuw is de preceptie dat er niets in het achterland gebeurt. Toch wordt vandaag 15% van het Nederlands BPP in Zuid-Oost Nederland gegenereerd. Groot Rijnmond draagt 9% bij aan het BPP. Niet Rotterdam is de economische motor maar het high-tech Zuid-Oost Nederland. Dankzij een bijna onzichtbare innovatie.

Het laatste decennium heeft de micro-elektronica zich ontwikkeld tot nano-electronica. Zo klein dat je bijna de gevolgen niet onderkent. Een hifi-stereo set wordt een iPod. De zwarte telefoon wordt een mobieltje. Het ziekenhuis komt als een lab-on-a-chip naar u toe. En auto’s worden zelf rijdende electronische systemen. Dit wordt allemaal mogelijk gemaakt met zogenaamde micro-systeem productjes, zeg maar intelligente pleisters en punaises. De productjes worden zo klein zijn dat ze niet meer met goedkope Chinese handjes in elkaar kunnen worden gezet, maar alleen met high-tech produktie machines. En laten wij als bewoners van de lage landen, met een eeuwen oude traditie in werktuigbouwkunde, goed zijn in het maken van high-tech produktie middelen.

 

Wij zijn op ons sterkst als het complexe high-tech machines zijn. Van het oude fluitschip en de van Leeuwenhoek microscoop uit de zestiende eeuw tot aan de Titan sub-nano en Phenom tafel micro­scoop van FEI, de allerbeste en snelste wafersteppers van ASML, de fraaiste printers van Oce, de snelste chipplacement machines van Assembleon, Only-The-Best zonnecel productielijnen van OTB, de geavanceerde bagage systemen van Vanderlande, de kleinste flowmeters van Bronkhorst, de krachtigste MRI scanners van Philips Medical Systems tot de Thales radar systemen die jaren voor­lopen op Amerikaanse systemen. Deze high-tech systems leveranciers worden gekenmerkt doordat ze in hun niche wereld top zijn, het complexe deel perfect als core competentie beheersen en een consortia van toeleveranciers achter zich hebben staan. Het zwaartepunt is de regio Eindhoven waar Philips ooit zelf haar fabrieken en machines ontwierp. Na de globalisering in de jaren negentig zijn de Philips bedrijfsmechanisatie afdelingen verdampt of succesvolle high-tech systems wereldspelers geworden. Toen waren het Spanjaarden en molens die uiteindelijk leidde tot een VOC die nummer 1 werd in haar wereld. Nu zijn het ontwikkelingen bij Philips en de high-tech machines die uiteindelijk leidde tot een consortia van high-tech systems OEM-ers en hun toeleveranciers, een soort moderne VOC, om van Zuid-Oost Nederland de high-tech systems regio nummer 1 van de wereld te maken.

Niet zwerven met je geld, maar ondernemen vanuit je sterkten om een concurrentie slag te winnen. Niet ambtelijk doorzagen met regeltjes. We hebben niet meer ambtelijke en juridische zagers nodig. Ambtelijke molen draaien langzaam. High-Tech molen draaien snel. We hebben veertig keer productievere innovatoren nodig.

2008 mrt – Brainport Magazine Don Quichot

Het is hoog tijd voor een technische-academisch ziekenhuis in de Brainport regio. Het lijkt wel een Don Quichot strijd, maar toch. De windmolens staan nu in de Randstad of in de uithoeken van het land, maar de tweede provincie van NL met 2.5 Miljoen inwoners heeft er geen. Historisch is dat goed verklaarbaar. Niet vanwege de geschiedenis uit de Generaliteitsperiode toen rond de 80-jarige oorlog Brabant het slagveld waar niemand investeerde en Leiden, Utrecht, Harderwijk en Franeker hun academia kregen. Het was vanwege  de katholieke situatie in het protestantse Nederland ruim 100 tot 50 jaar terug. Toen de overheid eindelijk een Rooms Katholieke universiteit liet ontstaan kwam die in Nijmegen. Nog slechts enkele decenia terug verloor Brabant, lees het verdeelde Eindhoven/Tilburg, de lobby voor de vestiging van een academisch ziekenhuis aan een beter georganiseerd Zuid-Limburg, lees Maastricht. Echter in de Euregio van Aachen, Luik en Maastricht zit bijvoorbeeld in Aachen  een supergroot aca­demisch ziekenhuis. Aachen heeft naast dat academisch ziekenhuis nog haar RWTH. Dat is een technische universiteit met meer techniek studenten dan Delft/Eindhoven/Twente te samen. Leuven, onderdeel van de ELAt (Eindhoven-Leuven-Aachen triangle), heeft een universiteit met academisch ziekenhuis en een hele goede ingenieursopleiding. Alleen Eindhoven heeft geen technisch-medische universiteit. Hoewel het een echte top universiteit is, is haar omvang klein. Op applicatie gebieden als automotive, energie en biomedische techniek tracht ze te groeien. Een volvaardige medische opleiding met speciaal aandacht voor top-technologien zou daar goed in passen. Nederland kent na meer dan 30 jaar nog steeds een numerus fixus, er is een schaarste aan medische specialisten en er zijn wachtlijsten. Nederland kent 0.9 specialist per 1000 inwoners, Duitsland en Zweden 2.2-2.5 specialist per 1000 inwoners. Zeker gezien de toenemende vergrijzing en de verwachte extra zorg behoefte is een extra opleiding van medische specialisten zinvol. Wij importeren nu artsen uit andere landen waar ze waarschijnlijk harder nodig zijn. In het Brainport gebied zie je veel medici uit Vlaanderen. De echte reden voor een pleidooi voor een technische-academisch ziekenhuis met bijbehorende academisch medici opleidingen is economisch van aard. De regio is goed in het maken van complexe exporteerbare technische systemen. Een fors deel van die high-tech systems markt betreft medische en gezondheids­systemen (straks service robots). Philips is veranderd van een elektro-technische bedrijf naar een bedrijf dat medische en life-style producten verkoopt. Een high-tech startup in de medische sector of vestiging van een buitenlandse onderneming die naar Europa wil komen kan juist in deze regio borgen op een eco-systeem van technische toeleveranciers als industrial designers, embedded software specialisten, mechatronica en micro-systeem deskundigen. Maar die moet dan wel in een omgeving zitten waar ook hun leading-edge klanten aanwezig zijn. Veelal zijn dat de academische ziekenhuisen. Zonder een technische academisch ziekenhuis en alleen een hele grote medische onderneming als Philips Medical Systems mist die starter of dat buitenlandse bedrijf de juiste omgeving. Het moet daarom geen algemeen academisch ziekenhuis zijn, maar een ziekenhuis met speciale aandacht naar een beperkt aantal disci­plines waar veel techniek voor nodig is. In Rotterdam is 40 jaar geleden de Economische Hogeschool samengevoegd met een ziekenhuis en omgevormd tot de Erasmus universiteit. Dat ziekenhuis heeft nu een hoogstaand niveau. Als je in Eindhoven een academisch ziekenhuis start moet dat na 10 a 20 jaar, liever eerder, zelfstandig een hoogstand niveau bereiken. Je moet van uit een sterkte positie starten. In het Brainport gebied is dat kennisintensieve technologie. Dat is niet beperkt tot de technologie voor Rontgen of cardiologie, maar ook die voor slimme thuis- en zorg- omgevingen die door Philips als jaren “ambient intelligence” wordt genoemd. Het is een economische-politiek en geen medische discussie. De overheid investeert deze jaren in medische onderzoeksprogramma’s als BMM (biomedische materialen), Farma en CtMM (Centrum translational Moleculaire Medicine) 350 tot 400 M€. Terwijl de grote bedrijven als DSM, Philips Medical Systems en Organon in Zuid-Oost Nederland zitten, gaat dat geld grotendeels naar academische ziekenhuizen in de Randstad. Doordat wij geen academisch ziekenhuis hebben komt er praktisch bijna niets in de Brainport regio terecht. Het zal even duren, maar misschien realiseert de nieuwe Eindhovense burgemeester in zijn 6-jaarsperiode een technische academisch ziekenhuis. Don Quichot zag windmolens aan voor reuzen waar hij de strijd mee wilde aanbinden. Hij raakte zijn verstand kwijt door het lezen van te veel ridderboeken . Maar mede dankzij zijn nuchtere metgezel Sancho Panza kwam alles toch weer goed. De moraal van dat verhaal is dat je in dwaasheid dingen kunt zien die anders onbespreekbaar waren. Uiteindelijk herstelde Don Quichot van zijn waanzin. En misschien blijkt de ambitie voor academisch Brainport ziekenhuis met een technische focus meer dan Don Quichot verhaal en wordt het een collectieve ambitie van de hele triple helix Brainport gemeenschap van bedrijven, kennis instellingen, en overheid.

 

2009 mei – Brainport Magazine Producten met brains

Het beste kun je markt aandeel winnen in een periode van crisis. Na een dal periode komt er weer groei naar een top periode. Tijdens de dal periode moet je werken aan de produkten die over een paar jaar volop worden gevraagd. De vraag is alleen aan welke ideeën voor producten van 2012-2015 moet je nu werken. Het voorspellen van nieuwe markt behoeften lastig. Waarschijnlijk zal laag energie en materiaal verbruik, maar ook geschiktheid voor een vergrijzende samenleving belangrijk worden. Ook helpt het denken in generaties van producten.  Zo kennen wij in de telefonie de klassieke telefoon en de 1e generatie mobiele autotelefoon. Daarop volgende een tweede generatie met  ISDN en GSM, daarna 3G (broadband ADSL, WiFi en UMTS) en binnenkort 4G met een combinatie van glasvezel, Wimax & LTE (long term evolution)  en personal (body) netwerks. In de computer wereld kennen wij de 1G computers in de vorm van mainframe computers,  later de (2G) mini en (3G) microcomputers en nu de vierde generatie van de PDA (personal digital zakcomputers) zoals de MP3 (muziek), MP4 (video) spelers en de mobiele telefoons met email e.d. Hoe zien 5G producten er uit? In essentie wordt alle micro-elektronica in een 3-Dimensionale chip geplaatst. Een 3D chips is een stapeltje (de derde dimensie) van zo’n 8 tot 16 chips die zo dun zijn gemaakt dat er onderlinge verbindingen komen. De groene elektronica  print-plaat (printed-circuit-board PCB) zal verdwijnen en de single 3-D chip die overblijft zal ondanks het stapelen niet groter zijn dan een huidige chip.  Van een electronica product blijven dan alleen de chip, de behuizing, een gebruikers-interface zoals toetsen en beeldscherm en/of een sensor, een antenne en een batterij over.  In het Holst Centre op de High-Tech Campus Eindhoven werken wij al aan dergelijke draadloze autonome micro-systemen en aan electronische systemen in folies. De uitdaging is om 3D-chips te kunnen ontwerpen, te produceren en te assembleren en vervolgens die chips in behuizingen te krijgen waarbij de chip, plastic behuizing en (elektrische) verbindingen (moulded interconnected devices, MID) worden geïntegreerd.  Deze  5G producten worden zo klein en goedkoop dat je er grotere aantallen van zult hebben zonder dat je het merkt. Een voorbeeld is de auto. Bij een auto ontvangt de bestuurder alle informatie en moet hij alles zelf beslissen. Hij of zij zendt alleen informatie uit met de richtingsaanwijzer. Bij wat je generatie 2 auto’s zou kunnen noemen, nemen intelligente systemen taken van de bestuurder over. Voorbeelden zijn  veiligheidssystemen als ABS en ESP, maar ook comfort systemen als active cruise control (ACC). ACC  is een cruise control met radar die automatisch de snelheid aanpast aan een veilig afstand tot de voorligger. Maar we weten dat je eigenlijk co-operative ACC nodig hebt waarbij je meer auto’s voor je in de gaten houdt. In een derde generaties zullen auto’s middels die C-ACC lokaal allerlei informatie gaan delen met hun omgeving en naast  informatie ontvangen ook zelf gaan versturen. Naast lokaal informatie delen, zien wij het delen van (regionale) route informatie. Bij TomTom High-Definition Traffic wordt via een ingebouwde GSM SIM kaart jouw positie al door gegeven aan TomTom. Die informatie wordt weer gebruikt om te waarschuwen voor een file die op jouw route is ontstaan. Uiteindelijk zal je auto communiceren met de andere auto’s op het snelweg segment waar jij rijdt zodat meer automatisch rijden mogelijk wordt. Eerst met langzame snelheden in de file (3G) en vele jaren later ook in de woonwijk (4G) en bij hogere snelheden (5G).  Die auto zal vol zitten met tientallen kleine 3D chips met cameraatjes, met (radar) sensoren en met draadloze communicatie naar andere auto’s, de kant van de weg en en nationaal route (GPS) systeem.  Met dergelijke high-tech 5G producten booming aan de horizon, wat doen wij binnen de Brainport regio aan ontwikkeling hiervan?  Er wordt hard gewerkt aan het maken van productie apparatuur voor chips (ASML, Veldhoven) en in het bijzonder de 3D-chips (het Bluebird consortium bij TNO op het TU/e terrein). Ten tweede werkt het Holst Center aan het ontwerpen van nieuwe autonome, kleine, maar complete en gekoppelde productjes die ik kortweg intelligente pleisters en punaises noem.  En ten derde werken wij aan nieuwe toepassingen waarin grote aantallen intelligente pleisters en punaises worden toegepast. Een voorbeeld is de generatie intelligente auto. Zo organiseren we vanaf de High-Tech Automotive Campus Helmond een grote co-operative driving challenge .  Rust een auto uit met allerlei sensoriek en draadloze communicatie en laat zien dat die auto met brains met andere auto’s  op de snelweg Helmond Eindhoven kan communiceren en gezamenlijk te rijden.  Crisis of niet, in Brainport werken wij aan producten met brains.

 

2009 nov – Brainport Magazine: Maaltijdprinters

De Brainport regio bestaat uit een eco-systeem van toeleveranciers met een schat aan kennis en kunde op het gebied van de high-tech systemen. Hoe krijgen we meer nieuwe OEM bedrijven die van die schat van kennis en kunde kassa maken? OEM-ers (Original Equipment Manufacturers) zijn bedrijven die een eigen product ontwikkelen, maken en verkopen. Ik heb al een keer een pleidooi gehouden voor meer technisch medische bedrijven. Met de vergrijzing is dat een groei markt, maar in Brabant missen die bedrijven een proeftuin op academisch niveau. Ook heb ik al eens inzicht gegeven in de volgende generatie elektronica bedrijven waarin wij de assemblage elimineren. De intelligentie van een PC komt uiteindelijk in een product te zitten van de omvang van een slimme pleister en punaise. Dat is zo klein dat je geen Aziatische handjes nodig hebt, maar chip/roll-to-roll/printing machines die wij hier maken. Binnen TNO werken we aan nog meer ideeën. De meest recente ontwikkeling stuit iedereen in eerste instantie tegen de borst: een maaltijd printende magnetron, in de wandelgang de food-senseo genoemd.  Tijdens een presenteerde bij een strategie meeting met grote groep voedsel bedrijven, kwam direct de tegen reactie vol ongeloof. In de chemie, maar ook in de maaltijd bereiding gaat het al honderden jaren met grote ketels, potten en pannen. Wat je wilt is dat alle moleculen op de juiste manier worden verwerkt, gemengd, gescheiden, in stukjes gehakt, etc. In een groot vat met miljarden moleculen gaat dat nogal grof. Waarde creatie in de maak industrie was vroeger ook grof. Van grote staal constructies, via radiobuizen, transistoren naar chips, creëren wij van meters, millimeters, micrometers nu waarde op nanometer niveau. Op dezelfde wijze zal ook de chemie en dus maaltijd bereiding naar steeds nauwkeuriger proces beheersing gaan. Men noemt dat proces intensifiëren. En dat is nog maar het begin. Het gaat van meters grote kraakinstallaties in Pernis, via proces intensificatie via reactie kanaaltjes van millimeters, naar microgrote druppels naar uiteindelijk nanotechnologie om individuele moleculen te sturen.  Voordat de keten van nanokennis via nanokunde een keer bij de nanokassa uitkomt, zijn wij, ondanks de wetenschappelijke nano hype, nog jaren onder weg. Je hebt miljarden nano euro’s nodig om één Euro te verdienen. Maar toch,  de kennis van onze high-tech systems  passen wij al toe in de chemie en zelfs de voedselbereiding. Zo maken wij met jetters, van inkt-jets zoals thuis printertjes, sproeidrogers waarbij ieder millimeter groot druppel een suikerlaagje krijgt. Zo kunnen wij in een drankje een vies smakende vitamine van een suikerlaagje voorzien zodat de gebruiker een perfecte ‘mouth-taste’ ervaart. We kunnen nog niet de morfologie zodanig beïnvloeden dat we een biefstuk kunnen printen, of preciezer, jetter met de juiste ‘bite experience’ van een goed stuk vlees. Dat doen wij binnen 10 jaar, betaalbaar. U zult thuis niet direct een maaltijd printende magnetron neerzetten die met een paar cups in een combi van een koffiesenseo, biertender, ijsmachines Uw maaltijd in drie minuten neerzet met de voor Uw genen profiel perfecte samenstelling. Maar over een aantal jaren krijgt U bij een restaurant ineens een perfecte maaltijd op Uw bord met de tekst van U geliefde of uw leverancier. Een soort rapid manufacturing waarmee iedere keer unieke maaltijden zijn samen te stellen. Mocht U het niet geloven, er worden al cappucino bekers gemaakt met in cacao op het melkschuim een foto van iemand. De OEM-er die de restaurantmaaltijdjetter (nieuw scrabble woord) en straks de thuis food senseo gaat maken moet in onze Brainport regio komen. Nog tijdens de food strategie bijeenkomst viel het dubbeltje. Men begreep dat het bereiden van een maaltijd niet aan innovaties zal ontkomen en dat de verticale groente/vlees/zuivel ketens waarde voor klanten kunnen creëren door cross-sectoraal dankzij de food-senseo type innovatie de juiste maaltijden kunnen realiseren. Dan kun je maar beter de lead nemen in de samenwerking tussen Brainport high-tech systems en de food wereld. Want hoeveel kennis en kunde in Brainport verband ook, het gaat uiteindelijk om het resultaat van de kassa. En eten moeten we allemaal.